2021 yılı yaz mevsiminin sonlarına doğru, Kuzey Ege deki yazlık QTH istasyonumda
144 MHz de Meteor Scatter haberleşmesi yaptığım bir gün hava yağmurlu ve şimşekliydi.
Şimşeklerin EGE ortalarında yoğunlaştığı saatlerde 144.450 de ki SV2JL/B  Beacon istasyonu duyuluyor mu diye bakma ihtiyacı duydum ve  
Antenimi batıya çevirip 144.450 MHz frekansını dinlemeye başladım.
O esnada CW  Beacon istasyonunun işaretleri çok zayıf olarak duyuluyordu ve bazen mors işaretleri QSB olup
okunamaz hale gelip tekrar yükseliyordu, ancak; genel seviye çok zayıftı.
Tesadüf o sırada MSK144 modunda duran laptop ekranından mors hafleri de bazen seçik olarak ekranda
kısa ve uzun hatlarla gözle de okunabiliyordu.
Şimşeklerde bir taraftan çakıp duruyor ve her çakışta belirli bir zaman aralığında enerji boşalması oluyordu,
bu esnada MSK da ekran taraması devam ederken dikkatimi çeken bir olay oldu.

Yükseltilerde şimşeklerin deşarjları görünüyor , yatay çizgiler SV2JL/B  Mors işaretleri hat nokta olarak az da olsa okunuyor ve
şimşek çaktığı anda kırmızı seviyelere yükseliyor, aynı anda kulakla mors işaretleri de yüksek duyulur hale geliyor .
Ses kaydı yapmamış olmam bir eksiklik  sanırım.

......................


Her şimşek çakışında çok zayıf olarak duyduğum SV2JL/B  nin  radyo işaretlerinin  şimşeklerin boşalma süresi boyunca  
Beacon mors işaretlerinin yüksek seviyede duyulup tekrar zayıf seviyeye düştüğünü  izledim.
İlginç bir fiziksel olaya şahit olduğumun farkına vardım.
Farkına vardığım fiziksel Fenomen; Devamlı ve seviyesi zayıf bir RF işaret kaynağını takip edecek
konumda ve durumda olmamla mümkün olabildi.


EGE nin iki yakası arasında çakan şimşekler ve teorik olarak yansıma noktaları.

 

Bu olayda farkına vardığım konu: Çakan şimşeklerin deşarj olduğu bulutlara doğru bir enerji duvarı oluşuyor ve bu deşarj esnasında 
Beaconun anteninden çıkan – Eksi elektron RF Radyo işaretleri, Şimşek enerjisinin oluşturduğu elektron duvarlarına çarparak  
benim antenime daha güçlü yansımasına yardımcı oluyordu.
Şimşeklerin denizden ve yerden daha yükseklerde oluşması sebebiyle, ufuk hattında göremediğim ancak zayıf duyduğum
Beacon sinyallerini daha güçlü duyuyor ve gelen RF Elektron enerjisini, eksi eksiyi iter kuralı gereği ayna gibi yansıtıyordu.  
Bu yüzden  Beacon MORS işaretlerini, şimşeklerin çaktığı süre zarfında çok daha kuvvetli duyuyordum.
İlginç olay ekranda MSK modunda yaptığım dinlemede  daha belirgin oldu.
Yani; Şimşekler Pasif bir reflektör gibi çalışıyordu, Radyo sinyalleri bazı uygun Topografyalarda dağ yüzeyine çarparak
çukur veya ters tarafta kalan yerlere ulaşabilir. Bir çok Amatör Telsizci yönlü antenleriyle dağların ,
tepelerin ardında kalan role istasyonlarına ulaşmak için ters taraftaki tepelere antenlerini yönlendirip,
ulaşamadıkları noktalara ulaşmayı başarırlar.

Meteor yansıtması, Uçak yüzeyinden yansıtma APS ve şimşek duvarından yansıtma birbirine çok benzer.

Beacon dan yayılan zayıf  mors sinyalleri  sağa doğru ekranımda ilerlerken, şimşek çaktığı andan deşarj olana kadar yansıma artıyor ve
daha kuvvetli olarak duyuyordum. Şimşeklerin çok kısa süreli gibi görülen ışımalarının hiç de kısa olamadığını
MSK ekranında izlemek de ilginç oldu, 100 ms  ve daha uzun süreli  deşarj olabiliyordu ve bu süre MS yansımaları için uygundu.

Fiziksel Doğa olayına şahit olmuştum, İşimize yarayabilirmiydi ?
Evet yarayabilir : Meteor izlerinden  yansıtılarak yaptığımız MSK veya FSK haberleşmelerinde yansımalar
çok kısa süreli olsa da uzun data aktarmaları olmaktadır ve şimşekler çakıp deşarj oldukları sürelerde bu yansıtmaya katkıda bulunabilir.
MS haberleşmesinde dinleme ve gönderme yapığımız sürelerde şimşekler sayesinde
Meteor izlerinden yansıtmaya benzer yansımalar olabileceğini düşünüyorum ve belki de yaptığımız
MS qsolarımız esnasında iki istasyon arasında uygun açıda çakan şimşekler haberleşmemize yardımcı olmuş olabilir.

MS yansımalarda uygun açıda atmosfere giren meteoritler yanmaya başladıkları ve söndükleri mesafelerde  
veya geçtikleri atmosfer kütlesinde, uzun düz hatlar şeklinde iyonize yüzeyler oluştururlar.
MS sinyalleri bu satıhlara çarparak sağa sola ve yere doğru yansır, bazı yansımalar antenlerimize de ulaşır.

Sonuç olarak; Farkına varıp tesbitte bulunduğum bu fiziksel olay Amatör telsiz haberleşmesinde etkili olabilen
doğa olayı olarak tarafımdan izlenmiş oldu.
Belki farklı web sayfalarında benzer olaylara şahit olanların yazıları olabilir ancak şimdiye kadar rastlamadım.

Meteorit: Uzayda başı boş veya yörüngede dolaşan Taş, Toprak, maden ve  buz parçaları.
MS: Meteor Scatter, Meteor izlerinden sektirme, yansıtma.
MSK ve FSK : Dijital haberleşme modu
Beacon: Radyo Fener, belirli aralıklarda Mors veya dijital işaret gönderen Robot istasyon.
CW: Mors sinyali , taşıyıcı dalga
RF: Radyo Frekans
SV2JL/B :Yunanistanda kurulu Robot  Beacon istasyonu
APS: Airplane Scatter: Ucak yüzeyinden yansıtma, saçılma.

TA1D K.Mehmet Başak

             LED Aydınlatma armatürlerinde kullanılan akım veya voltaj sınırlamalı sürücülerin ( LED Driver ) osilatörleri  ve tetikleme yapan PWM kare dalda çıkış katlarının ürettiği parazit ( RFI-EMI ) , AC 230 Volt'a bağlı olduğu ara kablolar üzerinden dış ortama geniş bandlı Parazit yayın yapar.
Amatör Telsizcilerin deyimiyle QRM -  Enterferans üretirler.  !! Kaliteli ürünlerde  şebekeye doğru filtreli olanlar hariç!!!

             Birkaç yıldır giderek artan beyaz gürültüye benzeyen AC parazitlerden haberleşme yapamaz hale gelince,
sokaklara çıkıp evin etrafında parazit üretebilecek kaynaklar ne olabilir diyerek araştırmalar yaptım.
Ufak bir radyo ile orta dalga bandında dinleme yaparken birçok noktada beyaz gürültü ürediğini gördüm ama hepsi kısa mesafe sonra kayboluyordu.
Bulduğum bu gürültüler bana ulaşamaz, demekki benim istasyonumu rahatsız eden gürültü, ihtimal kendi binamda kullanılan LED aydınlatma veya bazı SMPS beslemelerden olabilir düşüncesi ağır bastı. 
             QRM lerin başladığı tarihte en üst kata taşınan ve Amatör telsizci olduğumu bilen komşuma konuyu açtım  ve yardımını istedim.
Sırayla çalışan led aydınlatmaları açıp kapatınca beş adet tavan led aydınlatmasının sorunun kaynağı olduğunu öğrenmiş oldum.
En azından bana en yakın ve hemen Antenlerimin altındaki evden gelen parazitleri yok etmek için,
filtresiz Driverler'a El yapımı ancak etkili filtreler yapmaya koyuldum.
Eldeki malzemelerle yaptıklarımla iyi sonuçlar aldım. Hurda SMPS beslemelerin AC girişindeki nüveli ufak  filtre trafoları en çok işe yarayan parça oldu..
Arkadaşlardan ve yolda rastladığım hurdacıların arabalarında bulduğum hurda SMPS beslemelerden çıkan mini Trafo şeklindeki Filtre bobinleri ve yüksek voltajlı 0.1 uf  DC 400V lık Polyester kondansatörlerle yaptığım filtreleri, komşumun tavanındaki beş adet tavan aydınlatmasına ekledim..

             Şemadaki gibi: Filtrenin giriş ve çıkışına birer adet kondansatörü FAZ ve NÖTÜR arasına paralel lehimledim.
Kondansatörler en az DC 400V ve ya yukarı voltajda olmalılar.

             Aslında; Şebeke filtrelerine iki adet fazladan takılan kondansatör ile topraklamak gerekir.
Ancak; Binaların tavanlarında gerçek toprak hattı bulmak zor olduğundan, Aluminyum Folyo ile sarmak dahi çok işe yaradı.
 

          SONUÇ: Filtreler çok etkili oldu.
Dışarıya filtreden RFI - EMI çıkmasın diye filtreleri; hem güvenlik hem de RFI - EMI sızmalarına karşı, plastik hap kutularına yerleştirip,
tek taraftan giriş ve çıkış kablolarını da dışarı aldım ve etrafını da yapışkan Aluminyum folyo ile sardım.

          Bukadar neden uğraştın diyeceksiniz, Meanwell in filtreli 10 dolarlık led driverını alsaydın diyenler olabilir ,
kendim yapayım bakarsın başkalarına da filtre takmam gerekirse,  al al nereye kadar.
          Amatör Telsizcilerin bir çoğunun LED Driverlerden sorun yaşadığını , yerli yabancı sayfalarda okuyorum.
Soruna bir nebze çözüm bulmak sanırım birçok kişiye yardımcı olur

LED: Light Emitting Diode, ışık yayan diyod
RFI : Radyo Frekans karıştırma Enterferans
EMI: Elektromanyetik karıştırma Enterferans
SMPS: Switch Mode Power Supply: Swiçmod besleme.
QRM: Mors kodu , Farklı kaynaktan üreyen yapay parazit
MeanWell: Çinli SMPS Driver firması

TA1D K. Mehmet Başak

Geostasyoner sabit konumlu QO-100 / Katar Oscar-100
Amatör haberleşme Uydusu

14 Şubat 2019 tarihinden itibaren Amatörlerin Telsiz haberleşmesine açılmıştır.

Yeni Es’HailSat-2 uydusu; Ticari TV yayınları ve Telefon Data haberleşmesi için planlanmış olmasına rağmen,
Katar Amatör Telsiz topluluğunun finans desteği ile aynı uyduya Amatör telsiz haberleşmesi yapabilecek sistemler de eklenmiştir.

Uyduya ait sistemler Mitsubishi firması tarafından üretilmiştir. Amatör sistemlere DL-Amsat Alman amatörlerinin katkıları olmuştur.

Amatör telsizciler için 250 KHz band genişliğinde SSB ve CW Linear aktarıcı mevcuttur.ta1
Yedek transponder da devreye alındığından Transponder kesintisiz olarak 500 kHz genişliğine çalışmaktadır.

Uydu Uplink Freq. 2.4 GHz, Downlink ise 10.5 GHz bandındadır. Ayrıca 8 mHz band genişliğinde Dijital haberleşme ve
Amatör TV yayınına imkan veren band genişliği de amatörlere ayrılmıştır.
Sabit noktada konumlu ilk Amatör maksatlı haberleme transponderli uydu 25.5 derece doğu boylamındadır.
Katar TV yayın uydusunun asıl amacı, Arap yarımadası ve kuzey Afrika ülkelerine TV , Radyo ve haberleşme yayını yapacak olmasıdır.

Brezilyanın kuzey doğusundan Taylanda kadar alan içinde kalan,
Tüm Avrupa , Afrika ve Asyanın büyük bölümü kapsama alanı içindedir.


Eğer planlandığı şekilde giderse, 15 yıl kullanabilecek uyduya sabit konumlu ve
orta ölçekte çanak antenlerle ulaşılabilmektedir.

Ülkemizde yönetmelik gereği 10.5 GHz kullanıma açık olmasına rağmen,
2.4 GHz maalesef  Türk amatörlerine kapalıdır.

Amatör maksatlı kullanım dışında çok önemli
 Olağan üstü hal haberleşmesi imkanına sahip olan bu uydunun ,
Türk Amatör telsizciler tarafından kullanım dışı olması ciddi bir kayıptır.

                                                                                        Narrow Dar Band linear Transponder

Uyduya ulaşabilecek anten ve güç :
 

X-Band 10 GHz Downlink:
– 89 cm çanak ile Brezilya ve Tayland ın yağışlı bölgeleri .
– 60 cm çanak ile kapsama merkezli ülkeler.
– 75 cm Çanak ile Türkiye nin her yerinden .


 

S-Band 2.4 GHz NB-Uplink:
– Darband band SSB, CW
– 5W nominal Uplink power (22.5 dBi anten kazancı , 75cm çanak)
– Sağa dönümlü sirküler anten polarizasyonlu

S-Band 2.4 GHz WB-Uplink (DATV):
– Geniş band modes, DVB-S2
– peak EIRP of 53 dBW (2.4m dish and 100W) required
– Sirküler sağadönüşlü anten polarizasyonlu

Linear transponder
2400.050-2400.300 MHz Uplink
10489.550-10489.800 MHz Downlink

Geniş band digital transponder
2401.5-2409.5 MHz Uplink
10491.0-10499.0 MHz Downlink
Bu Transponder üzerinden DATV 250, 333, 500 ve 1000 Megabit saniye dijital gerçek zamanlı görüntülü TV yayını yapılabilmektedir.

Uydu üzerinde görüşme yapan amatör tesizcilerin seslerini realtime anlık dinleyebilirsiniz.
https://eshail.batc.org.uk/nb/

 

Teknik özellikler:
www.amsat-uk.org/satellites/geosynchronous/eshail-2/

Uydudaki Amatör telsiz haberleşmesini dinlemek için:

Hazır Down Konverteri olanlar :
Doğrudan LNB ye bağlayarak Konverter çıkışından SSB li Alıcı ile USB Mode den,
doğrudan dinleme yapabilirler.
Bazı Down converterler 28-50-144-432 Mhz den çıkış imkanına sahiptir. Elinizdeki cihazın alıcı frekansına uygun olarak Konverterin üzerindeki dip swiçlerin pozisyonları seçilerek çıkış dinleme frekansı ayarlanabilir.
https://www.dxpatrol.pt/images/mk4a.png
____________________________________________

SDR Alıcı kullanacaksanız:

İnternet ortamında satılan SDR alıcı, orta ölçekli TV LNB li çanak anten ve tabii bir Bilgisayar gerekmektedir.

SDR alıcı için gerekli programlar internetten yüklenerek gerekli ayarlar yapılır,
Çanak anten 25.5 derece doğu boğlamındaki uyduya konumlanarak ince ayarları yapılıp uydu TV den izlenebilir duruma getirilir.

LNB den gelen TV kablosu SDR alıcı girişine bağlanır,
ancak LNB ye T Bağlantı ile 12 volt besleme verilmesi gerekir,
aksi takdirde LNB devreye girmez (100 pf + 2 uH)
Normalde bu besleme TV uydu alıcılarında kablo üzerinden
gönderilerek LNB nin çalışması sağlanır.
SDR ayarları ve LNB ye T bağlantı ile 12 V. besleme verildikten sonra,
SDR Alıcının Bilgisayardaki Şelale ekranda geniş spektrumlu olarak izleniyor olması gerekir.

SDR Frekans ayarları ile uydu LNB çıkışında 739 MHz cıvarında amatör transponderin sinyalleri görülecektir.

LNB lerin PLL frekans kontrollü olması sağlıklı dinleme için önemlidir,
aksi takdirde LNB nin lokal osilatör kararsızlığı dinlemede aşırı kaymalara sebep olabilir.
LNB PLL Osilatörlü ve iki çıkışlı olmalıdır. İsterseniz diğer çıkıştan TV yayınlarını izlersiniz ve ya
ikinci çıkıştan 25 MHz harici TXCO lu osilatörden gelen sabit fekanslı osilatör girebilirsiniz.
Bu tür kullanım daha kararlı ve konforlu dinleme sağlar.
LNB nin içindeki PLL osilatör kristali sökülerek dışardan verdiğiniz işareti enjekte edersiniz.
İnternette satılan çift çıkışlı PLL LNB lerin çoğu kolay modifiye edilebilir.
MAG marka çiftli LNB nin yaptığım modifikasyonu alttadır.

Quartz kristal dikkatlice sökülüp, NEC entegreye kristalin bağlı olduğu ayağa 100 pf seri kondansatörle bağlantı yapılır.
Kristal giriş ucundan çok uzakta olması nedeniyle LO girişinden ince 50 Ohm coax ile 25 MHz harici osilatörden RF taşınmıştır.
Bu uygulama yapılmadan da uyduyu dinleyebilirsiniz ancak: LNB dış ortamdaki çevresel ısı değişimlerinden çok etkilenir.
Soğuduğunda frekans artar veya ısındığında frekans azalır.
25 MHz kristal osilatörde az da olsa kayma olur. LNB içindeki NEC entegre bu işareti 390 kez katlayınca,
iç LNB osilatör sinyali 9750 MHz olur ve 25 MHz de ufacık kayma 390 kez artarak ciddi drift - Frekans kaymasına sebep olur.
Bu yüzden çevresel faktörlerden etkilenmemesi için kapalı ve kendi ısısı ile sabitlenmiş harici osilatör tercih edilir.

IF: 739 MHz çıkışı
LO: Dışarıdan girilen 25 MHz  kararlı Local osilatör.

LNB Modifikasyonları için bakınız:
https://forum.amsat-dl.org/index.php?thread/7-modification-of-octagon-oslo-pll-lnb-for-external-frequency-reference/

SDR alıcıdan dinleme yapacaksanız:

Downlik LNB giriş aralığı 10489.550-10489.800 MHz
LNB çıkışı 739.550-739.800 MHz . SDR Alıcınızla dinleme yapacağınız aralık.
Uydunun NB Transponderi şu an yedek transponderinde devreye alınmasıyle toplam 500 kHz e yükselmiştir.

Dolayısıyle yukarıda verilen uyduya ait Frekans
Band başında ve sonunda CW, ortada Dijital Beaconlar bulunur.

25.79 MHz kristal osilatör uygulandığı takdirde, LNB  den 432 MHz  IF sinyali çıkar .
UHF alıcınızdan doğrudan dinleme yapabilirsiniz.
Bazı LNB ler bu modifikasyona rağmen mixer IF çıkışında de çok az zayıflatma yapar.

Uyduya ulaşabilmek için:

(Dikkat : 2.4GHz Türk Amatör telsizcilere kapalıdır)

Uyduya ulaşabilmek için UHF veya VHF bandında SSB CW mode li cihaz gereklidir.

Uydudan gelen sinyalleri SDR alıcılı internet yayını yapan sitelerden dinlemek real time olarak mümkündür, alıcıya gerek bile kalmaz.

Verici olarak 2,4 GHz ye ulaşabilmek için UHF veya VHF SSB li cihazlarımızın çıkışına + Mikser + Fark frekansını sağlayan sabit osilatör
+ 1W 2,4GHz kuvvetlendirici, 1 metre çanak anten, PATCH veya HELIX sağ sirküler polarizasyon anten gerekmektedir.

UHF veya VHF verici frekansı + Sabit fark frekans osilatörü + mikser veya upKonverter ) toplamı =Uydunun 2.4GHz deki alıcı giriş frekansı.

Burada sıraladıklarımız kafa karıştırabilir ancak hemen hepsi çok uygun fiyata hazır olarak temin edilerek veya imal edilerek
bileştirilebilecek malzemelerdir.

Bazı Upconverterler 28-50-144-432 Mhz giriş frekansı ile 2.4 GHz ye çıkış verebilir,  Dip switch ile uygun giriş frekansı seçilerek
elinizdeki TRX çıkışına göre ayarlanabilir.
https://www.dxpatrol.pt/images/mk4a.png


Ayrıca normal TV LNB lerinde yapılacak ciddi modifikasyonla doğrudan LNB den uyduyu UHF bandında dinlemek de mümkündür.

Tek kablolu UHF veya VHF Multimode cihazın alıcı verici katlarını tek anten girişinden ayırıp, ayrı ayrı ise
bağımsız olarak uplink ve DWN linke bağlamak ve verici çıkış gücünü de up Konverterin kabul edeceği
giriş seviyesine indirmek gerekecektir. Upconverterler genelikle 500 mW ile 2w arasında sürülebilirler.
Prospektüslerindeki giriş gücünü kesinlikle aşmamak gerekir, aksi takdirde girişte bulunan zayıflatıcı ve 50 Ohm empedanslı Dirençler yanar
ve hatta sürücü devresi de zarar görebilir.

UHF ve VHF Multi Mode cihazlar ayrı ayrı birbirinden bağımsız olursa kullanım daha kolay olabilir.



 TA1D

 Kadri M. Başak

Uçaklar havada yol alırken geçtikleri yükseliklerde TV, RADYO ve TELSİZ haberleşmesi yapan bir çok yer istasyonundan yayılan RF sinyallerini  kanat ve gövde üzerinden yansıtırlar.Uçağa çarpan sinyaller, metal yüzeylerin yansıtma açılarına uygun yönde yön değiştirirler.
 Metal yüzey pasif yansıtıcı olarak çalışır ve yapısı itibariyle çok az kayıpla RF işaretlerini aynanın ışığı yansıtması gibi yansıtır.

Bu yansıtmalar  uçak uçuş güzergahındaki yer istasyonlarının sinyallerini uygun noktaya geldiğinde yansıma açısına uygun olarak yüzlerce km uzağa taşırlar.
Uçağın yüksekliği uzak mesafeyle doğru orantılı yansımaya katkıda bulunur.
ISS Uzay istasyonundan dahi RF sinyal yansıtması yapılarak MS meteor yasıtması yapılabilmektedir.
Şahsen bir alman istasyonu ile ISS üzerinde MS haberleşmesi ile QSO yapma imkanım olmuştu.


 

 DL2ALF  Alman Amatör telsizcinin hazırladığı yazılım sayesinde, uçakların uçuş bilgileri çeşitli kaynaklardan toplanarak ;
Konumları, gidiş yönleri, hızları, yükseklikleri görüntülenerek,
ne zaman, hangi uçakla ,hangi koordinatla QSO yapılabileceği tahmini olarak hesaplanır.
Bu yazılım uçağın uygun noktaya gelişinden önce renk değişimiyle  uyarı verir.
Daha önceden mutabık kaldığınız istasyonla karşılıklı haberleşme testleri başlar ve büyük olasılıkla,
hemen her uygun uçak geçişiyle istasyonlar bir kaç dakika birbirlerini duyabilirler.
TA2NC Oğuz ile yaptığımız testte uçaktan yansıtarak haberleşmenin başarılı olduğunu gördük.
Linkte Oğuzun çekip yüklediği videoyu izleyebilirsiniz.

Linki tıklayınız:  TA1D  - TA2NC  Uçak yansıtmalı VHF test

Antalya Ankara arasında arka arkaya aynı yönde gelen ve giden uçaklar sayesinde,
10 dakikayı aşan uzun süreli kesintisiz haberleşme yapılabilmektedir.
 Yukarıda bahis olan testler 144 MHz de yapılmıştır.

Avrupa ülkelerinde yılın belirli zamanlarında uçak yansıtmalı yarışmalar düzenlenmektedir.
Ayrıca MS meteor şartlarının düşük olduğu zamanlarda, MS yerine AP yansıtma yaparlar.
Ancak:  Unutmayalım, AP Uçak yüzeyi yansıtması için genellikle yolcu uçakları ve büyük olanlar tercih edilir.
Türkiye üzerinde uçak yollarına yakın bulunan istasyonlar,
bu programı kullanarak, bir birlerini normalde duymasalar dahi 400 km ve üzeri uzaklıktaki istasyonlarla,
birkaç dakika Telsiz teması kurabilirler.
Dünyada 1000 km yi aşan mesafelerde Uçak yansıtmalı haberleşmeler yapılmıştır.

AP:AirPlane
RF: Radyo frekans
ISS: Uluslararası Uzay istasyonu
DL2ALF  :Alman Amatör Telsiz istasyonu işareti (Yazılımın yükleneceği sayfa)
MS: Meteor Scatter
QSO: Telsiz istasyonları arasında yapılan haberleşme, Q kodu kısaltması