Şimşeklerin Radyo Haberleşmesine katkısı: 30-11-2021

2021 yılı yaz mevsiminin sonlarına doğru, Kuzey Ege deki yazlık QTH istasyonumda
144 MHz de Meteor Scatter haberleşmesi yaptığım bir gün hava yağmurlu ve şimşekliydi.
Şimşeklerin EGE ortalarında yoğunlaştığı saatlerde 144.450 de ki SV2JL/B Beacon istasyonu duyuluyor mu diye bakma ihtiyacı duydum ve Antenimi batıya çevirip 144.450 MHz frekansını dinlemeye başladım.
O esnada CW Beacon istasyonunun işaretleri çok zayıf olarak duyuluyordu ve bazen mors işaretleri QSB olup okunamaz hale gelip tekrar yükseliyordu, ancak; genel seviye çok zayıftı.
Tesadüf o sırada MSK144 modun da duran laptop ekranından mors harfleri de bazen seçik olarak ekranda kısa ve uzun hatlarla gözle de okunabiliyordu.
Şimşeklerde bir taraftan çakıp duruyor ve her çakışta belirli bir zaman aralığında enerji boşalması oluyordu, bu esnada MSK da ekran taraması devam ederken dikkatimi çeken bir olay oldu.

Yükseltilerde şimşeklerin deşarjları görünüyor , yatay çizgiler SV2JL/B Mors işaretleri hat nokta olarak az da olsa okunuyor ve
şimşek çaktığı anda kırmızı seviyelere yükseliyor, aynı anda kulakla mors işaretleri de yüksek duyulur hale geliyor . Ses kaydı yapmamış olmam bir eksiklik sanırım.
Her şimşek çakışında çok zayıf olarak duyduğum SV2JL/B Beacon radyo işaretlerinin şimşeklerin boşalma süresi boyunca mors işaretlerinin yüksek seviyede duyulup tekrar zayıf seviyeye düştüğünü izledim.
İlginç bir fiziksel olaya şahit olduğumun farkına vardım.
Farkına vardığım fiziksel Fenomen; Devamlı ve seviyesi zayıf bir RF işaret kaynağını takip edecek konumda ve durumda olmamla mümkün olabildi.

EGE nin iki yakası arasında çakan şimşekler ve teorik olarak yansıma noktaları.

Bu olayda farkına vardığım konu: Çakan şimşeklerin deşarj olduğu bulutlara doğru bir enerji duvarı oluşuyor ve bu deşarj esnasında Beaconun anteninden çıkan – Eksi elektron RF Radyo işaretleri, Şimşek enerjisinin oluşturduğu elektron duvarlarına çarparak benim antenime daha güçlü yansımasına yardımcı oluyordu.
Şimşeklerin denizden ve yerden daha yükseklerde oluşması sebebiyle, ufuk hattında göremediğim ancak zayıf duyduğum Beacon sinyallerini daha güçlü duyuyor ve gelen RF Elektron enerjisini , ayna gibi yansıtıyordu.
Bu yüzden Beacon MORS işaretlerini, şimşeklerin çaktığı süre zarfında çok daha kuvvetli duyuyordum.
İlginç olay ekranda MSK modun da yaptığım dinlemede daha belirgin oldu.
Yani; Şimşekler Pasif bir reflektör gibi çalışıyordu, Radyo sinyalleri bazı uygun Topografyalarda dağ yüzeyine çarparak
çukur veya ters tarafta kalan yerlere ulaşabilir. Bir çok Amatör Telsizci yönlü antenleriyle dağların , tepelerin ardında kalan role istasyonlarına ulaşmak için ters taraftaki tepelere antenlerini yönlendirip, ulaşamadıkları noktalara ulaşmayı başarırlar.

Meteor yansıtması, Uçak yüzeyinden yansıtma APS ve şimşek duvarından yansıtma birbirine çok benzer.

Beacon dan yayılan zayıf mors sinyalleri sağa doğru ekranımda ilerlerken, şimşek çaktığı andan deşarj olana kadar yansıma artıyor ve
daha kuvvetli olarak duyuyordum. Şimşeklerin çok kısa süreli gibi görülen ışımalarının hiç de kısa olamadığını
MSK ekranında izlemek de ilginç oldu, 100 ms ve daha uzun süreli deşarj olabiliyordu ve bu süre MS yansımaları için uygundu.

Fiziksel Doğa olayına şahit olmuştum, İşimize yarayabilirmiydi ?
Evet yarayabilir : Meteor izlerinden yansıtılarak yaptığımız MSK veya FSK haberleşmelerinde yansımalar çok kısa süreli olsa da uzun data aktarmaları olmaktadır ve şimşekler çakıp deşarj oldukları sürelerde bu yansıtmaya katkıda bulunabilir.
MS haberleşmesinde dinleme ve gönderme yapığımız sürelerde şimşekler sayesinde
Meteor izlerinden yansıtmaya benzer yansımalar olabileceğini düşünüyorum ve belki de yaptığımız
MS qsolarımız esnasında iki istasyon arasında uygun açıda çakan şimşekler haberleşmemize yardımcı olmuş olabilir.

MS yansımalarda uygun açıda atmosfere giren meteoritler yanmaya başladıkları ve söndükleri mesafelerde
veya geçtikleri atmosfer kütlesinde, uzun düz hatlar şeklinde iyonize yüzeyler oluştururlar.
MS sinyalleri bu satıhlara çarparak sağa sola ve yere doğru yansır, bazı yansımalar antenlerimize de ulaşır.

Sonuç olarak; Farkına varıp tesbitte bulunduğum bu fiziksel olay Amatör telsiz haberleşmesinde etkili olabilen doğa olayı olarak tarafımdan izlenmiş oldu.
Belki farklı web sayfalarında benzer olaylara şahit olanların yazıları olabilir ancak şimdiye kadar rastlamamıştım. Bu yazımı yazdıktan bir yıl sonra gelen maille ile,; yıllar önce bir Fransız radyo Amatörü de farkına vardığı bu Doğa olayını, bir sayfada yayınlamış olduğunu öğrendim. Bu kişi ile mail ile yazışıp karşılıklı bilgi teatisinde bulunduk.

Meteorit: Uzayda başı boş veya yörüngede dolaşan Taş, Toprak, maden ve buz parçaları.
MS: Meteor Scatter, Meteor izlerinden sektirme, yansıtma.
MSK ve FSK : Dijital haberleşme modu
Beacon: Radyo Fener, belirli aralıklarda Mors veya dijital işaret gönderen Robot istasyon.
CW: Mors sinyali , taşıyıcı dalga
RF: Radyo Frekans
SV2JL/B :Yunanistanda kurulu Robot Beacon istasyonu
APS: Airplane Scatter: Ucak yüzeyinden yansıtma, saçılma.

TA1D K.Mehmet Başak